เมื่อเริ่มเข้าสู่หน้าร้อน ปัญหาที่มักเจออยู่ประจำคือ วัตถุดิบในการประกอบอาหารจะสุกเร็วและเน่าเสียได้ง่าย วิธีเก็บรักษาที่ง่ายที่สุดในปัจจุบันก็คือแช่ตู้เย็น แต่สมัยก่อนที่จะมีตู้เย็น คนรุ่นปู่ย่าตายายของเราได้ใช้กระบวนการทางธรรมชาติมาเก็บถนอมอาหาร จนเป็นภูมิปัญญาที่ส่งต่อมาถึงปัจจุบัน บางท้องถิ่นทำกินกันจนสามารถเป็นอาชีพได้เลยทีเดียว มีอะไรบ้าง ไปดูกัน
1. ดอง เป็นวิธีถนอมอาหารที่เราคุ้นเคยที่สุด ทำได้ง่าย ๆ ไม่ซับซ้อน ดองได้ทั้งรสเค็ม หวาน เปรี้ยว โดยมีเกลือ น้ำตาล น้ำส้มสายชู เป็นส่วนผสมหลัก
นอกจากผัก-ผลไม้ที่นิยมนำไปดองแล้ว ก็ยังมีไข่ที่สามารถนำไปดองได้เช่นกัน
โดยการดองไข่ สามารถทำได้ทั้งแบบดองในน้ำเค็ม และดองแบบแห้ง เช่น ไข่เค็มดินสอพอง ที่ทำกันมากที่จังหวัดลพบุรี โดยส่วนผสมหลักคือ “ดินสอพอง” ทรัพยากรธรรมชาติที่หาได้ไม่ยากของจังหวัดนี้ นอกจากร้านของฝากที่มีวางจำหน่ายแล้ว เพื่อน ๆ ยังเข้าไปซื้อหรือทดลองทำด้วยตัวเองได้ที่ บ้านดินสอพอง จ.ลพบุรี วิสาหกิจชุมชนกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านโคกพุทรา จ.ลพบุรี ส่วนที่ ชุมชนบ้านถ้ำเสือ จ.เพชรบุรี ก็มีกิจกรรม work shop ให้เพื่อน ๆ ได้ร่วมสนุก ทำไข่เค็มดินสอพองอัญชันกันด้วยนะ
2. ตากแห้ง เป็นการถนอมอาหารอีกหนึ่งวิธีที่นิยมทำกันมาก และสามารถทำได้หลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็นเนื้อสัตว์ เครื่องเทศ หรือ ผลไม้ แถมยังมีการปรุงรสเพิ่มเติมเพื่อความอร่อย และช่วยให้เก็บได้นานยิ่งขึ้นด้วย
อาหารตากแห้งประเภทเนื้อสัตว์ที่นิยม มีทั้งหมูแดดเดียว เนื้อแดดเดียว ปลาเค็ม รวมทั้งอาหารทะเลอื่น ๆ เมื่อนำมาตากแห้งสามารถช่วยลดปัญหาของสดเน่าเสียในครัวเรือนได้อย่างดี หรือหากนำมาตากแห้งเพื่อจำหน่ายก็ช่วยสร้างรายได้อย่างมาก
แหล่งรวมอาหารทะเลตากแห้งที่ไม่ไกลจากกรุงเทพฯ ซึ่งเราสามารถไปเที่ยวและช้อปปิ้งได้ไม่ยาก ได้แก่ ตลาดหนองมน จ.ชลบุรี ตลาดมหาชัย และร้านรวงต่าง ๆ ในย่านมหาชัย จ.สมุทรสาคร
นอกจากเนื้อสัตว์และอาหารทะเลแล้ว ผลไม้ตากแห้งอย่าง “กล้วยตาก” ก็เป็นของว่างยอดนิยม รสชาติหวานอร่อย ถูกใจคนกินทุกช่วงวัยทีเดียว เนื่องจากประเทศไทยสามารถปลูกกล้วยได้ทุกภาค เราจึงมีกล้วยตากอร่อย ๆ แทบจะทุกหัวระแหงเลยทีเดียว
- กล้วยตาก จ.กำแพงเพชร ที่มีแหล่งปลูกกล้วยไข่ และมีรายได้เพิ่มจากการทำกล้วยตาก
- กล้วยตากบางกระทุ่ม จ.พิษณุโลก กล้วยตากพลังงานแสงอาทิตย์ เป็นสินค้าที่ขึ้นทะเบียน GI ผลิตภัณฑ์เด่น ณ เมืองสองแคว
- กล้วยตากสังคม จ.หนองคาย กล้วยน้ำว้าพันธุ์พื้นเมืองได้รับการจดทะเบียนเป็นสินค้า GI ด้วยเช่นกัน
- กล้วยตาก จ.ชุมพร แหล่งเพราะปลูกผลไม้คุณภาพดี ผลผลิตกล้วยค่อนข้างมาก นำมาแปรรูปเป็นกล้วยตากหลากหลายแบบ ทั้งกล้วยตากอบน้ำผึ้ง กล้วยตากเคลือบช็อกโกแลต อร่อยจนอยากให้เพื่อน ๆ ชิมด้วยตัวเอง
3. หมัก อาจจะสงสัยว่าต่างกับการดองยังไง เพราะเรามักเรียกรวมกันว่า “ของหมักดอง” ติดปากมาโดยตลอด การหมัก คือการถนอมอาหารโดยอาศัยจุลินทรีย์เป็นตัวย่อยสลายวัตถุดิบต่าง ๆ และต้องใช้เวลานานกว่าการดอง
ของหมักที่อร่อยแถมมีประโยชน์ต่อร่างกายและเป็นที่นิยมมากก็คือ โยเกิร์ต ในบ้านเรามีฟาร์มโคนม และฟาร์มแพะหลายแห่งที่ไม่ได้แปรรูปนมพาสเจอร์ไรท์เพียงอย่างเดียว แต่ยังทำเป็นโยเกิร์ตอีกด้วย หากเพื่อน ๆ มีโอกาส สามารถไปเที่ยวชมและซื้อโยเกิร์ตได้จากฟาร์มต่าง ๆ เช่น ฟาร์มโชคชัย จ.นครราชสีมา ฟาร์มโคนมไทย-เดนมาร์ค อ.มวกเหล็ก จ.สระบุรี ฯลฯ
4. กวน เป็นการถนอมอาหารที่นำวัตถุดิบประเภทผลไม้หรือธัญพืชมาบดละเอียด กวนผ่านความร้อน ทำให้มีเนื้อสัมผัสที่เหนียวนุ่ม รสหวาน
ผลไม้ไทยสามารถนำมากวนได้หลายอย่าง เช่น มะม่วง กล้วย สัปปะรด ฯลฯ จะกวนเองก็ไม่ยาก หาซื้อมารับประทานก็ไม่ยากเช่นกัน โดยเฉพาะสับปะรดกวนที่มีมากในจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เนื่องจากมีการทำไร่สับปะรดค่อนข้างมาก และขนมสุดฮิตในประจวบฯ ก็คือขนมปังชีสเชคไส้สับปะรด มีขายทั่วไปตามร้านของฝากเลยจ้า